Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2008

25.Η ζωή ενός αγίου, του Παντελεήμονα

25. Λίγα χρόνια αργότερα φιλοτεχνήθηκε κατά πάσα πιθανότητα στο Σινά άλλη μία σημαντική αγιογραφία που κι αυτή φιλοδοξούσε να "διαβάζεται". Το θέμα αυτή τη φορά ήταν επιμορφωτικό, η ζωή ενός αγίου, του Παντελεήμονα. Η ζωγραφιά ακολουθώντας και πάλι ένα γραπτό πρότυπο, τους γνωστούς Βίους των Αγίων, καταφέρνει να συγκεντρώσει πάνω στην ξύλινη επιφάνειά της τα σημαντικότερα επεισόδια από την πολυτάραχη ζωή του νεαρού γιατρού που ονομάζεται και ανάργυρος επειδή θεράπευε τους αρρώστους χωρίς να αμείβεται.
Το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας καταλαμβάνει ο θαυματουργός άγιος κρατώντας στο ένα χέρι το σταυρό του μάρτυρα και στο άλλο ένα κασελάκι μέσα στο οποίο διακρίνουμε τρία μπουκαλάκια με φάρμακα. Τόσο το ένα όσο και το άλλο σύμβολο θυμίζουν τα βασικά γνωρίσματα του Παντελεήμονα: Ότι μαρτύρησε για την πίστη του κι ότι υπηρέτησε την επιστήμη του Ιπποκράτη. Και τα δύο εξηγούνται με λεπτομέρεια στο πλαίσιο που περιβάλλει τη μορφή του. Η αφήγηση της ζωής του ξεκινά από την επάνω αριστερή γωνία όχι με τη γέννησή του όπως συνηθιζόταν, αλλά με τη μύησή του στο χριστιανισμό και στην ιατρική. Ολοκληρώνεται στην κάτω δεξιά άκρη με το μαρτύριο και την ταφή του.
Η βιογραφική αγιογραφία του Παντελεήμονα είναι η μοναδική φορητή εικόνα με το θέμα αυτό που μας παρέδωσαν τα βυζαντινά χρόνια.
*Ο ζωγράφος δεν αρκέστηκε στη βιογραφία του Παντελεήμονα όπως μας την παραδίδει ο Συμεών ο Μεταφραστής, αλλά τη συνδύασε με στοιχεία από άλλες πηγές δημιουργώντας μία ασυνήθιστα πλούσια και σύνθετη εκδοχή της ζωής του θεραπευτή αγίου.
Εικόνα με τον άγιο Παντελεήμονα και σκηνές από τη ζωή του, Όρος Σινά (?), αρχές 13ου αιώνα, αυγοτέμπερα και χρυσός σε ξύλο, 102Χ72 εκ., Σινά, Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης (The Glory of Byzantium. Art and Culture of the Middle Byzantine Era, A.D. 843-1261, Edited by Helen C. Evans and William D. Wixom, The Metropolitan Museum of Art, Νέα Υόρκη 1997, σελ. 378).