5. Κάποιες παραδόσεις που θέλουν τον Φλάβιο Πέτρο Σαββάτιο, πιο γνωστό ως Ιουστινιανό, να δέχεται με αποκαλυπτικό τρόπο από έναν άγγελο τα σχέδια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε η Αγία Σοφία, πηγάζουν ίσως από τη σφαίρα του θρύλου. Είναι όμως γεγονός ότι στον ίδιο αυτοκράτορα όφειλαν την ίδρυση ή έστω την ανακατασκευή τους πολυάριθμοι ναοί σε πολλά σημεία του βασιλείου, από τους οποίους τουλάχιστον τριάντα λάμπρυναν τη Βασιλεύουσα. Έργα σημαντικά, θυμίζουν μαζί με άλλα, το φιλόδοξο όραμα που συνέλαβε για το κράτος του ο Ιουστινιανός από το 527, χρονιά που ανέβηκε στο θρόνο μέχρι το θάνατό του το 565. Με στόχο τη δημιουργία μίας ισχυρής αυτοκρατορίας που θα επεκτεινόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, έβαλε την προσωπική του σφραγίδα στη διοίκηση, τη νομοθεσία, τα οικονομικά, την τέχνη, το εμπόριο, και σε αυτές ακόμη τις θρησκευτικές έριδες.
Στη Ραβέννα της Ιταλίας, μία επαρχία του δυτικού ρωμαϊκού κράτους που μόνο ύστερα από μακροχρόνιο και δαπανηρό πόλεμο κατέκτησαν οι Βυζαντινοί, σώζονται μέχρι σήμερα οι πιο διάσημες απεικονίσεις του ηγεμόνα, της αυτοκράτειρας και της ακολουθίας τους. Μέσα από τις πολύχρωμες απαστράπτουσες ψηφίδες, έξοχο δείγμα της τέχνης του ψηφιδωτού που ο 6ος αιώνας υπηρέτησε όσο κανείς, ο Ιουστινιανός, η Θεοδώρα και οι αυλικοί τους μοιάζει να διανύουν, άφθαρτοι σχεδόν, τους αιώνες.
*Δίπλα στο μονάρχη, που σκιαγραφήθηκε με φωτεινά αλλά και μελανά χρώματα, η Ιστορία συγκράτησε τους ικανούς, αφοσιωμένους, συχνά αδίστακτους, συνεργάτες του. Αναμφισβήτητα η πιο στενή και έμπιστη ήταν η σύντροφός του, η αυγούστα Θεοδώρα. Η βυζαντινή κοινωνία δεν θεωρούσε ασυμβίβαστη τη γυναικεία φύση με την πολιτική δύναμη κι η συγκεκριμένη βασίλισσα δεν υπήρξε η μοναδική γυναίκα με ενεργό συμμετοχή στη διακυβέρνηση.
Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα με τις ακόλουθές της, 547, ψηφιδωτό, Ραβέννα, ναός του Αγίου Βιταλίου (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σελ.390).
5. Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα με τις ακόλουθές της. 547, ψηφιδωτό.
Ραβέννα, ναός του Αγίου Βιταλίου .
