Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2008

6.Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης

6. Από το 548 μέχρι το θάνατό του ο Ιουστινιανός υλοποίησε ένα άλλο μεγαλόπνοο σχέδιο που σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο ίσως θησαυροφυλάκιο έργων τέχνης που μας κληροδότησαν οι βυζαντινοί αιώνες. Η θέση που επέλεξε δεν βρισκόταν αυτή τη φορά στην Κωνσταντινούπολη, αλλά στην καρδιά της ερήμου, στο όρος Σινά, σε τόπο ιερό, εκεί όπου ο Μωυσής είχε συναντήσει το Θεό για να παραλάβει τις πλάκες με τις Εντολές του. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης ξεκίνησε την ταραχώδη ιστορία της κάτω από τους καλύτερους οιωνούς. Μεγαλόπρεποι ναοί, γερά αμυντικά τείχη και καλλιτεχνήματα γεννημένα στα χέρια των πιο άξιων δημιουργών, εξακολουθούν να μαρτυρούν το προσωπικό ενδιαφέρον του ισχυρού προστάτη του μοναστηριού.
Σήμερα η πλούσια συλλογή εικόνων του μοναστηριού είναι η μοναδική στον κόσμο που επιτρέπει στους μελετητές όπως και στους απλούς επισκέπτες να παρακολουθήσουν την αδιάκοπη εξέλιξη της εικονογραφίας από τον 6ο αιώνα.
Στην αρχή του νήματος αυτού δεσπόζει η περίφημη εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα, η παλαιότερη γνωστή απεικόνιση άγιου προσώπου. Πάνω στην ξύλινη επιφάνεια ο καλλιτέχνης ζωγράφισε το θέμα του αναμειγνύοντας τα χρώματά του με ζεστό λειωμένο κερί, κάνοντας χρήση, όπως πολλοί σύγχρονοί του αγιογράφοι, της γνωστής από την αρχαιότητα εγκαυστικής τεχνικής. Ο ανώνυμος για μας ζωγράφος, βαθύς γνώστης της τέχνης του, είχε πιθανόν στο νου του την ξακουστή εικόνα του Χριστού Χαλκίτη που κοσμούσε το Ιερόν Παλάτιον στην Κωνσταντινούπολη.
*Το 633 ο ρους της ιστορίας άλλαξε και η μονή πέρασε σε αραβική κυριαρχία. Αποτελεί μάλλον τραγική ειρωνεία η "ευεργετική" συνέπεια αυτής της κατάκτησης. Γιατί στα ταραγμένα χρόνια της Εικονομαχίας, τον 8ο και τον 9ο αιώνα, η Μονή Σινά, έξω από τα όρια του βυζαντινού κράτους, δεν χρειάστηκε να σεβαστεί τα επίσημα διατάγματα που πρόσταζαν την καταστροφή των εικόνων.
Εικόνα με τον Χριστό Παντοκράτορα, α’ μισό του 6ου αιώνα, εγκαυστική πάνω σε ξύλο, 84Χ46 εκ., Σινά, Αίγυπτος, Μονή Αγίας Αικατερίνης (Σινά, Οι θησαυροί της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης, γεν. εποπτεία Κ.Α. Μανάφης, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1990, σελ.136).