Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2008

7. Το Ιερόν ή Μέγα Παλάτιον

7. Το Ιερόν ή Μέγα Παλάτιον αποτελούσε το επίκεντρο της αυτοκρατορικής εξουσίας. Βρισκόταν σε μία κατωφερική περιοχή κάπου ανάμεσα στον Ιππόδρομο και στα τείχη που έδιναν προς τη θάλασσα και το τεχνητό λιμάνι του Βουκολέοντα. Δυστυχώς τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης είναι περιορισμένα ώστε να οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα. Ξέρουμε πάντως ότι το παλάτι που στέγασε όλους τους βυζαντινούς αυτοκράτορες μέχρις ότου ο Αλέξιος ο Α’ μεταφέρθηκε μαζί με την αυλή του στο μεταγενέστερο παλάτι των Βλαχερνών δεν ήταν απλά η βασιλική κατοικία, αλλά ένα εκτεταμένο και πολύπλοκο συγκρότημα από κτίρια και κήπους όπου έδρευαν η αυτοκρατορική αυλή, η φρουρά, οι διοικητικές υπηρεσίες, μία σωστή μικρή πόλη.
Στην πρώτη μορφή του το Μέγα Παλάτιο είχε μία μνημειώδη είσοδο, τη Χάλκη, που άνοιγε στην κεντρική οδό της πόλης, τη Μέση, στα νοτιοανατολικά του ναού της Αγίας Σοφίας. Αξίζει να μνημονεύσουμε ακόμα την ελικοειδή, στριφογυριστή σκάλα, τον «κοχλία», που συνέδεε τα διαμερίσματα της μίας πτέρυγας με το αυτοκρατορικό θεωρείο στον Ιππόδρομο, γνωστό ως «κάθισμα».
Στα χρόνια του Ιουστινιανού κάποια τμήματά του καταστράφηκαν στην πυρκαγιά που ξέσπασε με τη Στάση του Νίκα και ξαναχτίστηκαν με φροντίδα του αυτοκράτορα. Στην ίδια εποχή χρονολογείται και ένα θαυμάσιο ψηφιδωτό δάπεδο που αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι και σήμερα μάς βοηθά τουλάχιστον να φανταστούμε το μεγαλείο του Μεγάλου Παλατιού στις περιόδους της ακμής.
*Η εικόνα που έχουμε σήμερα του παλατιού και του ρόλου που έπαιξε στη δημόσια ζωή, προέρχεται από γραπτές μαρτυρίες σαν αυτές που περιέχονται στις σελίδες του έργου De ceremoniis, γραμμένο τον 10ο αιώνα από τον Κωνσταντίνο τον Ζ΄ τον Πορφυρογέννητο και αντιστοιχεί στη μορφή που είχε το κτιριακό συγκρότημα τα χρόνια εκείνα. Αν αναλογιστούμε ότι κάθε ηγεμόνας έκανε τις δικές του προσθήκες και επεμβάσεις, κι ακόμη ότι επί βασιλείας της δυναστείας των Παλαιολόγων το Μέγα Παλάτιο σταδιακά κατέρρευσε, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί παραμένει δύσκολη και σχετικά αυθαίρετη η ανάπλαση του ανακτόρου ακόμη και πάνω σε χαρτί.
Τμήμα από μωσαϊκό δάπεδο που κοσμούσε το Μεγάλο Παλάτιο στην Κωνσταντινούπολη (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σελ. 392).