32. Από τα πιο αξιόπιστα ντοκουμέντα για τα βυζαντινά πράγματα είναι χωρίς αμφιβολία τα δημόσια έγγραφα. Μέσα από τις καλλιγραφημένες αράδες τους παίρνουν υπόσταση τα πρόσωπα και τα γεγονότα και προβάλλουν με ευκρίνεια οι σχέσεις αλληλεξάρτησης που τα συνδέουν. Τα κείμενα αυτά ήταν μοναδικά αφού το καθένα αφορούσε ένα συγκεκριμένο ζήτημα σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή και κάτω από συνθήκες που δεν θα μπορούσαν να επαναληφθούν. Για να τα γράψουν οι βυζαντινοί αξιωματούχοι είτε αυτοί ανήκαν στο κράτος είτε στην εκκλησία βουτούσαν τη γραφίδα τους στο συνηθισμένο καστανό μελάνι της εποχής. Τα ιδιαίτερα, χρωματιστά μελάνια ήταν προνόμιο των ολίγων και εκλεκτών που έβρισκαν σε αυτά άλλον ένα τρόπο για να διαφοροποιηθούν. Έτσι ο αυτοκράτορας υπέγραφε με πορφυρό μελάνι, ο σεβαστοκράτορας και ο καίσαρας με γαλάζιο, ο πρωτοβεστιάριος με πράσινο και ο Δεσπότης του Μυστρά με κόκκινο σκούρο. Με ένα εργαλείο που έμοιαζε με τανάλια και ονομαζόταν βουλλωτήριο τα επίσημα έγγραφα σφραγίζονταν πριν να σταλούν στον παραλήπτη. Οι ειδικές σφραγίδες που εξασφάλιζαν το απόρρητο του περιεχομένου τους ήταν κάτι μικροί στρογγυλοί δίσκοι, οι βούλλες. Ανάλογα με τη θέση του στην κοινωνική ιεραρχία ο αποστολέας σφράγιζε τα έγγραφά του με βούλλες καμωμένες από διαφορετικό υλικό. Για τα κοινά έγγραφα υπήρχαν τα μολυβδόβουλλα, τα έγγραφα που υπέγραφε ο Δεσπότης του Μυστρά έφεραν ασημένιες σφραγίδες και λέγονταν αργυρόβουλλα ενώ η κορυφή της πυραμίδας ο αυτοκράτορας ήταν συντάκτης των χρυσόβουλλων, των οποίων οι μικροί δίσκοι κατασκευάζονταν από το πολυτιμότερο των μετάλλων.
*Μέχρι το 12ο αιώνα τα χειρόγραφα αυτά συντάσσονταν πάνω σε πάπυρο ή περγαμηνή μολονότι ένα είδος χαρτιού διαφορετικής υφής από αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα ήταν γνωστό ίσως από τον 8ο αιώνα.
Από ποιον άραγε υπογράφεται το έγγραφο της διαφάνειας; Η απάντηση κρύβεται στο μελάνι!
Αργυρόβουλλο του έτους 1456 με την υπογραφή του Δημητρίου Παλαιολόγου, Δεσπότη του Μυστρά (1448-1460), αδελφού του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου (1449-1453), 30Χ36 εκ., Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη (Δεληβορριάς Α.-Φωτόπουλος Δ., Η Ελλάδα του Μουσείου Μπενάκη, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 1997, σελ. 241).
